Putin, Əliyev və Paşinyanın Moskva görüşü nələri vəd edir? 

Rusiya KİV-i diplomatik mənbələrə istinadən Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin yanvarın 11-də Moskvada keçiriləcək görüşü barədə məlumat verib.

 YeniAvropa xəbər verir ki, "Milli Müdafiə" jurnalının baş redaktoru, rusiyalı politoloq İqor Korotçenko gözlənilən üçtərəfli görüşü və müzakirə edilməli olan məsələləri "Moskva-Bakı" nəşrinə müsahibəsində şərh edib.

“Əvvala, Ermənistan qüvvələri Azərbaycan ərazisindən tam çıxarılmalıdır. Bu nəinki Ermənistan Silahlı Qüvvələrini, həmçinin de-fakto mövcud olmayan, lakin özündən nə isə təsəvvür edən “DQR”in qanunsuz erməni silahlı birləşmələrini də əhatə etməlidir. Onların tərksilah olunması və demilitarizasiyası lazımdır. Azərbaycan ərazisində silahlı ermənilər olmamalıdır. Yəni total silahsızlaşdırılma keçirilməlidir. Bu gün bu bölgənin sülhün, rifah, çiçəklənməsi üçün əsas şərtdir” – deyə o, qeyd edib.

Ekspert Azərbaycan və Ermənistan arasında dövlət sərhədlərinin müəyyənləşdirilməsinin həlli tələb olunan əsas məsələ olduğunu bildirib.

“Bu gün biz Azərbaycan ərazisində yerləşən mülki məntəqələrdə yaşayan ermənilərin isteriyasını görürük. Onların yerli başbilənləri, yerli hakimiyyət orqanları sərhədlərin dəqiq təyin olunmasına etiraz edərək, rəsmi İrəvana qarşı demarşlar təşkil edirlər. Belə şey olmamalıdır. Burada əsas məsələ Azərbaycan və Ermənistan SSR arasında müəyyən edilmiş sərhədlərin, suveren Azərbaycan ilə suveren Ermənistan arasındakı müəyyən edilmiş sərhədlərin təyin olunmasıdır. Sərhədlərin ermənilərin yaşadığı ərazilərin xaricindən keçməsi şərti kimi variant olmamalıdır. Sərhədlər var və onlar GPS, Qlonass köməyi ilə etiketlənir. Hər şey dəqiq müəyyən olunur. Bu xətt də Azərbaycan və Ermənistan arasında dövlət sərhədi olmalıdır. Azərbaycan ərazilərinin işğal olunduğu 30 il ərzində Ermənistan sərhəd məsələsini özünəməxsus şəkildə şərh edib, onları irəli çəkib. Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan liderləri sərhədlər məsələsində bütün nöqtələri qoymalıdır”, – deyə rusiyalı ekspert bildirib.

Korotçenko hesab edir ki, həlli tələb olunan digər məsələ region üzrə işə düşməli olan nəqliyyat koridorlarıdır. Üçtərəfli bəyanatda Azərbaycan və Naxçıvan arasında nəqliyyat koridorunun yaradılması dəqiq qeyd olunub. Məsələnin həlli Ermənistanın maraqları çərçivəsindədir.

“Mənim fikrimcə, üç liderin görüşünün nəticəsi üçtərəfli bəyanatın daha güclü hüquqi fundamentinin yaradılması ola bilər. Sənəddə qeyd olunan məsələlərdən əlavə, digər məsələlər, humanitar suallar əksini tapa bilər. Erməni silahlılarının de-fakto Qarabağda qalması şəraitində azərbaycanlı məcburi köçkünlərin və qaçqınların geri qayıtması məsələsinin həll olunması bizə aydın olmalıdır. Qarabağda erməni silahlı birləşmələri qaldıqca qayıdış mümkün olmayacaq. Putin, Əliyev və Paşinyanın görüşündə bu məsələnin həlli mexanizmləri müzakirə oluna bilər. Nəzarət Rusiya sülhməramlılarının əlində olmalıdır, qondarma “DQR”in liderlərinin əlində yox. Onlar özlərinin qanunsuz separatçı qurumunda başqa heç kəsi təmsil etmirlər. Silahlı dəstələri tərksilah etmək lazımdır. Onlardan bəzilər cinayətlər törətmiş beynəlxalq terrorçulardır. Müharibə artıq bitib. Bəli, Dağlıq Qarabağın statusu müəyyən olunmayıb, lakin bu Azərbaycan ərazisidir. Buna görə də silahlı ermənilər regionu tərk etməlidir. Bu adamlar Ermənistana getməli və törətdiyi hərbi cinayətlərə görə müttəhimlər skamyasında oturmalıdır. Xocalıda qətliam törətmiş, Azərbaycan əhalisinə qarşı soyqırım aktı həyata keçirmiş hərbi cinayətkarların təqibi məsələsi gec-tez həllini tapacaq, onları beynəlxalq məhkəmələrdə mühakimə etmək lazımdır”, – deyə İqor Korotçenko deyib.

Ekspert qeyd edir ki, son hərbi əməliyyatlar, 30 illik işğal nəticəsində Azərbaycana yetirilən ziyanın həcminin qeydə alınması üçün beynəlxalq hüquqi strukturların cəlb olunması, daha sonra beynəlxalq ədalətin təmin olunması üçün Ermənistana qarşı məhkəmə iddiaları qaldırılmalı və bu vəsaitlər alınmalıdır.

“Söhbət Ermənistanın Azərbaycana ödəməli olduğunu maliyyə təzminatından gedir. Bu məsələ liderlərin görüşündə müzakirə olunmayacaq, lakin beynəlxalq hüquq baxımından lazımi qərarla qəbul olunmalıdır ki, başqa ölkənin suverenliyinə, ərazi bütövlüyünə qəsd edən və revanşdan danışan adamlar gec-tez hüquqi və maliyyət məsuliyyəti daşıdıqlarını başa düşməlidir.

Qeyd edilməlidir ki, Qarabağ ermənilərinin sənədləşdirilməsi aparılacaq, onlara Azərbaycan pasportları veriləcək, yeni reallıqlarla sülh yolu ilə uyğunlaşmaq üçün Azərbaycan dilini öyrənməli olacaqlar. Bu insanların beynindən xoşagəlməz münasibətləri yaddan çıxarmaq lazım gələcək. Azərbaycan burada öz maraqlarını və müharibə zamanı əldə etdiyi nəticələri rəhbər tutur. Vəziyyətin nəticəsini Azərbaycan hərbi qələbəsi ilə həll etdi. Budur, müharibə nöqtəsi qoyulub. Hərbi uğur Ermənistana kömək etsəydi, indi Paşinyana dəstək olaraq Azərbaycanın yeni ərazilərinin işğalına çağıran mitinqləri görərdik. Ermənistan döyüş meydanında təslim oldu, hərbi, siyasi, iqtisadi fəlakət yaşadı. Bu gün ölkə parçalanmış vəziyyətdədir.

Azərbaycan üçün fərqi yoxdur - Yerevanda mitinqlər olacaq, olmayacaq, amma sağlam düşüncə baxımından Ermənistandakı siyasi vəziyyətin sabitləşməsi bütövlükdə bölgəyə fayda gətirəcək. Rusiya Yerevandakı gücün dağılmasında maraqlıdır. Ancaq bu belə olsa belə - məğlub olan erməni ordusu Azərbaycan ərazisini yenə işğal edəcəkmi? Yox, bu deyil. Buna görə də bu, ümumiyyətlə, heç nəyə təsir etmir, yalnız müxalifətin Paşinyanı əvəzləmək və hakimiyyətə gəlmək şansı getdikcə xəyallara çevrilir", - deyə rusiyalı ekspert vurğulayıb.